Op het VGCt najaarscongres deelde ik namens de sectie Relatie, Gezin en Naasten een kleinigheidje uit. We noemden het voor de gelegenheid Sexxy als een kleine hint. Het waren condooms met VGCt op de verpakking. De condooms staan voor verbinding, intimiteit en veiligheid. Ondanks dat mensen ze niet op het congres hoefden te gebruiken, schrokken sommigen toen ze doorhadden wat ze aangepakt hadden. ‘O, een snoepje’, riep iemand verrukt uit. Toen ik aangaf dat het wel lekker was maar geen snoep gooide ze het verschrikt terug. ‘Niet nodig’, werd er nog snel geroepen. En zo waren er meer van dit soort verschrikte reacties. Deze ervaring op het congres heeft onze sectie aan het denken gezet. Hoe vaak denk jij als behandelaar eraan om seks in de kamer bespreekbaar te maken?
Behandelaren voelen zich ongemakkelijk
In de praktijk blijkt dat het onderwerp seksualiteit in veel spreekkamers onbesproken blijft, tenzij de client het zelf inbrengt. Behandelaren voelen zich ongemakkelijk. Ook speelt mee dat er een onzekerheid is of ze met het probleem wat op tafel komt wel kunnen behandelen. Of er wordt gedacht dat als er een probleem is dat de client daar zelf over begint. Maar dat is niet altijd zo.
Seksuele intimiteitsproblemen met partner
Cliënten weten niet altijd of ze de intieme problemen uit de slaapkamer met hun behandelaar kunnen bespreken. Dit kan ook gepaard gaan met schaamte. Door dit onderwerp niet te bespreken, is er een kans dat een belangrijk probleem onder tafel blijft.
Het kan ook voorkomen dat de partners verschillende behoeften aan intimiteit hebben. Met als gevolg dat zowel de fysieke als de emotionele intimiteit afneemt. De partner die op dat moment minder behoefte heeft aan seksuele intimiteit wil niet de suggestie wekken hier wel voor open te staan. Tegelijkertijd vinden ze het naar om hun partner af te wijzen en te kwetsen. Om een ruzie te voorkomen, wordt iedere aanraking vermeden. Zoals een vluchtige kus of tegen elkaar aan zitten op de bank. De partner die de seksuele intimiteit juist mist, spreekt als gevolg van de vele afwijzingen minder vaak de behoefte uit. Dit doet die om een ruzie te voorkomen en bovendien de grens van de ander te respecteren. Terwijl ze allebei betrokken willen blijven, groeit er door deze gedragingen juist een afstand tussen hen.
Casus Michel (40 jaar): ‘Ik voelde me minder man’
Ik heb mezelf aangeleerd seksualiteit in het eerste gesprek al bespreekbaar te maken. Enerzijds omdat het past binnen het karakter van een intake, anderzijds omdat het duidelijk is dat alles hier bespreekbaar is. De meeste mensen lijken het fijn te vinden dat seksualiteit bespreekbaar is. Toch zijn niet alle cliënten direct enthousiast. Zoals mijn cliënt Michel (40 jaar).
Therapeut: ‘Hoe ervaar je je seksuele leven op dit moment?
Cliënt kleurt rood en duwt zijn stoel naar achteren
Cliënt: Dat gaat je niets aan!
Therapeut: ‘Mijn vraag was ook erg direct. Een groot deel van mijn cliënten ervaren problemen rond hun seksualiteit, vandaar mijn vraag.’
We besluiten de sessie hierbij te laten.
Therapeut: ‘Welkom terug, Michel.’
Ik zie hem onwennig schuifelen op zijn stoel.
Therapeut: ’Ik zie je onrustig op de stoel zitten. Speelt er iets?’
Cliënt: ‘Nou, ja, wel een ding … Je had het de vorige keer toch over seks?’
Ik knik en de cliënt vertelt verder.
Cliënt: ‘Het lukt me niet om klaar te komen. Iedereen zal wel denken dat dit lekker voor mijn vrouw is, maar dat is het dus niet. Ik heb dit met niemand gedeeld, zelfs niet met mijn vrouw.’
Therapeut: ‘Waarom niet?’
Cliënt: ‘Uit schaamte … Ik voel me minder man.’
Therapeut: ‘Het kan een bijwerking zijn van je medicatie. Het zegt niets over jouw mannelijkheid. Heb je dit al besproken met je huisarts?’
Cliënt: ‘Nee, dat durfde ik niet.’
Therapeut: ‘Geen probleem. Laten we eerst bespreken hoe je dit aan je vrouw kan vertellen.’
Cliënt: ‘Is goed.’
De eerstvolgende sessies komt zijn vrouw mee. In die sessies kwam naar voren dat zij ook onzeker was. Zij dacht dat hij niet meer geïnteresseerd in haar was. We bespreken anderen manieren om intiem te zijn en in overleg met de huisarts wordt zijn medicatie afgebouwd.
‘Lekker geneukt’, roept hij een keer plompverloren bij binnenkomst. Ik moest erom lachen en zei, ‘En dan vind je mij direct?!’ Hij grijnst.
Bespreekbaar maken dus!
Jouw client zal je dankbaar zijn, neem dat maar van mij aan. Bij een psycholoog kun je juist over moeilijke onderwerpen praten die je niet zomaar met anderen bespreekt. Bij 50% van de cliënten is het al voldoende als het seksuele probleem bespreekbaar is gemaakt tijdens de sessies. Daar is geen specifieke seksuologische behandeling voor nodig. Aanhoren, uitleg geven en je cliënt weer op het goede spoor proberen te zetten, kan al heel helpend zijn.
Over de columnist
Geertje Lamboo is GZ-psycholoog in opleiding tot psychotherapeut en systeemtherapeut. Ze werkt momenteel in een vrijgevestigde psychotherapiepraktijk in Hoofddorp. Daarnaast is ze docent en supervisor voor de VGCt. Ze vindt het belangrijk om bij de behandeling de naasten van de client te betrekken, omdat het systeem om de client heen van grote waarde kan zijn bij het herstel.
