Doodlopende conflicten – iedere relatie kent ze wel. Hoe vaak jij en je partner ook over hetzelfde thema discussiëren, de uitkomst verandert nooit. In dit artikel leer je dit soort conflicten te zien voor wat ze zijn. ACT-trainer en systeemtherapeut Denise Matthijssen presenteert de drie soorten verschillen en helpt jou aan de hand van oefeningen om ze te herkennen. Zodat je bewust kunt bepalen waar je je energie insteekt, en je je relatie kunt versterken zonder tijd en energie te verspillen aan verschillen die niet te veranderen zijn.
Deze tekst is afkomstig uit het boek ACT in love, hoofdstuk 8: ‘Doen wat werkt’ en is op enkele plekken aangepast door de redactie van Boom Psychologie & Psychiatrie.
Onderlinge verschillen: hoe los je die op?
Omgaan met onderlinge verschillen tussen jou en je partner kan een grote uitdaging zijn. Ik geef je in deze paragraaf veel praktische tips en tools. De eerste helpt je om prioriteiten te stellen in de verschillen waar je wel/geen energie in gaat steken. Wist je dat 69 procent van de onderlinge verschillen tussen partners helemaal niet op te lossen is? Het psychologenkoppel John Gottman en Julie Schwartz Gottman doet hier al jaren onderzoek naar, en ze ontdekten dat de oplossing niet zit in zo min mogelijk van elkaar verschillen, maar in respect voor de verschillen en begrip voor de behoeften van jezelf en van de ander. Je relatie wordt beter als je beter naar je eigen behoeften en die van je partner leert luisteren. Door je uit te spreken en te luisteren worden gesprekken volgens Gottman een dialoog in plaats van een strijd waarin je enkel bezig bent je gelijk te halen.
Blijf energie steken in je relatie
Energie in relaties steken loont: ze worden er beter van omdat je uit eindeloze neerwaartse spiralen stapt en echt in contact komt met elkaar. Energie steken in verschillen die onveranderbaar zijn is zinloos. Laat dit nog even tot je doordringen: wat werkt is energie steken in een respectvolle omgang met jezelf, de ander en met de verschillen die nu eenmaal tussen jullie bestaan.
Het verschil tussen veranderbare en onveranderbare verschillen
Sommige verschillen zijn klein maar we geven ze toch veel aandacht. Andere verschillen zijn wezenlijk maar die geven we relatief weinig aandacht. Handig omgaan met verschillen lukt alleen als je de onveranderbare accepteert, en de verschillen die je wezenlijk vindt voldoende aandacht geeft. Daarom is het zo belangrijk dat je heel bewust kiest waar je wel en waar je geen energie in wilt steken. Als je verschillen kunt laten voor wat ze zijn, heb je minder zinloze confrontaties met je partner en meer plezier.
Je kunt leren te stoppen met het verspillen van tijd en energie aan verschillen die niet op te lossen zijn, en om vanuit echt contact om te gaan met de verschillen die je wezenlijk acht. Minder tijd en energie steken in verschillen in voorkeuren en meer in behoeften die je allebei hebt: dáár gaat het om. In mijn werk merk ik dat veel stellen hierdoor enorme veranderingen teweeg kunnen brengen. Dat gaat jou ook lukken.
3 voorbeelden van omgaan met verschillen
a) Toen Moussa erachter kwam dat hij er bewust voor kon kiezen om op een aanvaring tussen Farida en haar dochter níét te reageren, merkte hij dat Farida zich meer begon te ontspannen en hijzelf ook minder gestrest was.
b) Toen Annemiek merkte dat ze Jet op sommige momenten gewoon kon laten sudderen, merkte ze dat ze zich veel minder verantwoordelijk voor Jet ging voelen en daardoor zelf meer ontspannen momenten met de kinderen had.
c) Toen Trudy Frans zelf verantwoordelijk maakte om minder te snoepen en hem op zijn eigen tempo dingen in huis liet doen, klaarde de stemming enorm op.
‘Er is slechts één weg naar geluk en dat is ophouden met je zorgen maken over dingen waar je geen invloed op hebt.’
– Epictetus
Hoe bepaal je welke verschillen de tijd en energie waard zijn?
Om te beslissen in welke verschillen je geen tijd en energie wilt steken, kun je een overzicht maken van de verschillen die onveranderbaar zijn. Ongetwijfeld merkte je zulke verschillen tussen jullie al op. Die zul je moeten leren accepteren. Daarnaast kun je enkele verschillen die je wel belangrijk vindt in kaart brengen en daar wél tijd en energie in steken.
Ga in 3 stappen op zoek naar 3 soorten verschillen in je relatie
Je gaat nu prioriteit aanbrengen in de verschillen waar je geen en waar je wel tijd/energie in gaat steken. Begin met het opschrijven van de belangrijkste verschillen tussen jou en je partner. Kijk dan naar deze lijst en plaats de verschillen in een van de kolommen in de tabel hieronder. Volg daarvoor deze drie stappen:
- Begin met het mandje van 60 procent. Schrijf in die kolom de dingen waarin jullie verschillen en waarvan je weet dat ze onveranderbaar zijn; je besluit nu dat je er geen tijd en energie meer in gaat steken.
- Maak dan een mandje waarin je de 10-procentverschillen legt die je dusdanig belangrijk vindt dat je met je partner wilt bespreken hoe jullie ermee om kunnen gaan.
- De verschillen die je overhoudt gaan in het mandje met 30 procent. Daar ga je soms tijd en energie in steken.
De insteek van elk mandje
De verschillen in het mandje van 60 procent kun je het best liefdevol laten zijn. In de verschillen in het middelste mandje steek je als het nodig is tijd en energie door te overleggen en te onderhandelen. En met de verschillen in de linkerkolom leer je omgaan door te kijken welke dilemma’s onder die verschillen liggen.
Om te beginnen moet je de situaties uit de verschillende mandjes leren herkennen om er vervolgens heel bewust je reactie op te kiezen. Hiervoor moet je zelfbewust zijn en kennis omtrent je waarden hebben. Handig omgaan met je eigen gedachten, gevoelens en emoties helpt hierbij.
Start de oefening: situaties in het juiste mandje leggen
Let de komende week bewust op de situaties die je in de verdeling hebt beschreven. Doet zich zo’n situatie voor, dan zeg je tegen jezelf: dit is een verschil uit het 60-procentmandje en ik laat dat liefdevol zijn. Of: dit is een verschil uit het 30-procentmandje en ik ga dat op een ander moment met mijn partner bespreken. In het begin voelt dit geforceerd aan maar op termijn helpt het je snel in te schatten wat je met een situatie wilt doen.
Meer over ACT in love
Wil je weten hoe je handig om kan gaan met de verschillen uit het 10-procent mandje? Lees dan verder in ACT in love! In dit zelfhulpboek krijg je meer informatie, oefeningen en tips die je direct kunt gebruiken om je relatie te verbeteren. Want eerlijk is eerlijk, liefdesrelaties zijn nu eenmaal vaak ingewikkeld. Het boek bestaat uit vijf delen die je alleen of samen met je partner kan doorlopen. Daarnaast kan het onderdeel zijn van een relatietherapie.
