We praten er graag over. Onze leiders in de psychiatrie. En niet onterecht. Als je leiding neemt, dan val je op. Psychiaters zijn net mensen, die praten graag over mensen die opvallen. Bovendien, een psychiatrie zonder opvallende leiders is als een kip zonder kop. Of als kersen zonder pit.
Levensreddend leiderschap
Het lijkt me niet altijd even leuk om leider te zijn in de wereld van de psychiatrie. Je krijgt veel weerstand. Psychiaters zijn eigenwijze mensen dus leiding nemen over een groep psychiaters is misschien wel net zo moeilijk als een groep wappies laten vaccineren. De gemiddelde psychiater laat zich niet zo makkelijk leiden, net zoals onze patiënten. Leiden is lastig.
In de podcast leerde ik dat leiderschap zich overal manifesteert in onze werkzaamheden als psychiater en dat je leiderschap kunt leren. Soit, er zijn ook veel niet-specifieke factoren die helpen om leiding te nemen. Volgens onderzoek krijgen lange mensen makkelijker dingen gedaan. Er is zoiets als natuurlijk overwicht. Ook al ben ik zelf 2 meter, dat maakt leiding nemen nog steeds lastig. Die lengte helpt misschien in het begin, maar daarna moet je toch echt zelf de leiding nemen.
Het doet me denken aan een patiënt die ik beoordeelde op de SEH tijdens mijn opleiding. Met suicidale dreigementen liet hij me alle kanten van de crashkamer zien. Hij wilde coute que coute opgenomen worden, zonder dat daar een harde indicatie voor was. Ten einde raad belde ik mijn supervisor die mijn wanhoop door de telefoon voelde druipen. Hij liet een stilte vallen en beval me om mijn ballen goed vast te houden tijdens het gesprek. Ik moest even nadenken wat hij bedoelde maar intuïtief voelde ik het goed. Wie was er eigenlijk de baas in het gesprek? Wie bepaalde het beloop en waarom? Waarom gaf ik zelf geen grenzen aan? Geïnspireerd door dit advies stapte ik de crashkamer weer in. Ondanks dat ik moest meebewegen en de suicidale manipulatie moest erkennen, kon ik wel de leiding weer terugpakken in het gesprek. Ik bepaalde dat we een dierbare vriendin konden bellen en dat het niet goed voor hem zou zijn als hij zou worden opgenomen. Na enig tegensputteren deden mijn interventies de patiënt zichtbaar goed. En die controle voelde veel beter aan. Het gaf me het vertrouwen dat ik nodig had.
Veel later, in een leiderschapscursus kwam ik tot de conclusie dat hoe meer ik over leiderschap weet, hoe moeilijker het wordt. Er werden meerdere leiderschapsstijlen uitgelegd. De autocratische leider is de alleenheerser. De democratische leider maakt beslissingen met de groep, de coachende leider heeft oog voor de teamprestatie en is altijd bezig met het team, de laissez-faire leider laat het team het zelf oplossen en de ondersteunende leider proberen werknemers vooral te ondersteunen zodat ze zelf kunnen groeien en bloeien. Zo zijn er nog veel meer leiderschapsstijlen, maar deze vond ik het meest interessant. Maar welke past nou bij mij? En kun je die echt leren? Volgens mij gaat het vooral over authenticiteit als leider. Stel dat ik diep vanbinnen een autocraat ben, kan ik die behoefte dan wel verloochenen?
Toen ik vandaag op mijn werk kwam en mijn adipeuze manager mij op een bestraffende manier op het matje riep omdat mijn productiecijfers ondermaats waren, wilde ik bijna autocratisch reageren. Wat dacht die manager wel? Maar na een paar seconden bedacht ik me en dacht ik aan mijn crashkamerervaring. Nu moest ik ook mijn ballen goed vastpakken. Met een glimlach keek ik mijn manager aan. Ik dacht, meebewegen. ‘Het spijt me, ik heb de AIOS een aantal keren getrakteerd op een ijsje tijdens het werk. Dat was even nodig. Dat is te zien in die cijfers. Toch vond ik het belangrijk om tijd te nemen voor de begeleiding van de AIOS. Ik beloof dat ik op mijn productie zal gaan letten. Precies op dat moment verslikte de manager zich in een chocoladepepernoot die ik voor hem had meegenomen en hij hapte naar lucht. Zijn gezicht liep snel blauw aan. Ik bedacht me geen moment, sprong op uit mijn stoel, tilde mijn manager op (geloof me, dat was geen eenvoudige opgave) en begon met al mijn kracht de Heimlich manoeuvre uit te voeren. De buikomvang van mijn manager maakte dit tot een bijzonder gecompliceerde interventie. Maar bij de derde poging vloog de chocolade pepernoot door de kamer en kon mijn manager weer ademhalen. Levensreddend, dat leiderschap in de psychiatrie.
Deze column hoorde je eerder in aflevering 2 van de podcast ‘Aios op de sofa’. Benieuwd naar de hele aflevering over supervisie of naar de andere afleveringen? Luister ze hier terug!
