Voor veel mensen is het lastig om rust en overzicht te krijgen in hun huis — en in hun hoofd. Zeker als je snel overprikkeld raakt, moeite hebt met plannen of worstelt met chronische chaos. In haar boek Ademruimte helpt professional organizer Hilde Verdijk mensen die zich herkennen in chronische desorganisatie (CD) om opnieuw grip te krijgen op hun spullen én hun leven. In dit artikel lees je meer over de struikelblokken van mensen met overbelaste hoofden, de valkuilen van standaard opruimmethoden, en waarom maatwerk en mildheid zo belangrijk zijn bij het creëren van orde.
Deze voorpublicatie komt uit het boek Ademruimte van Hilde Verdijk, hoofdstuk 1: ‘Moe van de chaos’, en is bewerkt en ingekort in samenwerking met de redactie van Boom Psychologie en Psychiatrie.
Waarom Salma altijd te laat komt
Salma is een chaoot, zegt ze zelf. Ze ontwerpt websites en woont met haar gezin in een groot huis. Ze doet haar uiterste best om structuur aan te brengen, maar heeft het gevoel dat ze al haar hele leven achter de feiten aanholt. Ergens op tijd komen lukt haar zelden. Ze weet niet goed wat ze aan eten in huis heeft. Daarom belandt ze meerdere keren per week met twee jengelende kleuters, vlak voor etenstijd, alsnog in de supermarkt. Na een aantal afspraken en gesprekken ziet Verdijk meerdere signalen die zouden kunnen wijzen op ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder). Op haar advies gaat Salma in gesprek met haar huisarts, laat zich testen, en jawel — bingo! Ze heeft inderdaad ADHD. Salma begrijpt nu beter waarom het haar zoveel moeite kost om overzicht te houden en op tijd te zijn. Opgelucht zegt ze: ‘ik ben dus géén domme luie slons!
Streef naar overzicht, niet naar perfectie
Salma is één van de vele mensen die moeite hebben met het creëren van overzicht en rust in huis. Dat komt niet alleen doordat ze een ADHD-diagnose heeft — dat zou veel te generaliserend zijn. Verdijk benadrukt dat een huis niet perfect of spic en span hoeft te zijn — integendeel. Ze helpt mensen juist om overzicht te krijgen, zodat ze spullen kunnen terugvinden wanneer ze die nodig hebben. Ze leert praktische trucs om op tijd te komen en geeft heldere handvatten om aan klussen te beginnen én af te maken.
Voor de mensen die zij begeleidt, zijn dit waardevolle aanpassingen. Maar waarom is het voor zoveel van hen zo lastig om overzicht te krijgen, plannen uit te voeren en dingen ook echt af te ronden?
Wat is chronische desorganisatie (CD)?
Salma worstelt met wat professional organizers chronische desorganisatie (CD) noemen. Hoewel de term nog niet wijdverspreid is, komt het fenomeen in alle lagen van de bevolking voor. Chronische desorganisatie betekent dat je al je hele volwassen leven worstelt met chaos, ondanks herhaalde (zelfhulp)pogingen om orde te scheppen. Dat belemmert je in je dagelijks leven en maakt het lastig om verbetering in de toekomst te zien.
CD is geen officiële stoornis
Chronische desorganisatie is geen officiële stoornis; er bestaat geen diagnose of medicatie voor. CD kan het beste worden omschreven als een toestand die wordt veroorzaakt door een combinatie van breinfactoren, persoonlijke overtuigingen (over jezelf of je spullen), en levensomstandigheden die tot chaos leiden. Iedereen die leeft met CD heeft hierin zijn of haar eigen unieke mix van oorzaken. Dat vraagt dus om maatwerk in begeleiding én in de hulpmiddelen die worden ingezet.
Hoewel CD zélf geen diagnose is, kunnen er wel onderliggende factoren zijn die wel te diagnosticeren en te behandelen zijn. Denk bijvoorbeeld aan ADHD, ASS, depressies, leerstoornissen of problemen rond het ouder worden. Voor praktische oplossingen in en om huis kunnen mensen bij een gespecialiseerd professional organizer terecht.
Waarom Roos geen afscheid kan nemen van haar spullen
Roos omschrijft zichzelf als iemand met ‘dwang’. Haar huis is een mooie afspiegeling van haar kleurrijke, eclectische persoonlijkheid, maar ook van haar dwangmatige overtuigingen. Ze is bang om fouten te maken of achteraf spijt te krijgen van haar keuzes.
Roos wordt geconfronteerd met plannen voor groot onderhoud aan haar woning. Alle ruimtes zullen op hun kop gezet worden. Ze móet wel spullen laten gaan, omdat er anders geen plek is om de vaklieden hun werk te laten doen. En eerlijk gezegd wil ze haar leven ook wel vereenvoudigen.
Een doos voor de kringloop wordt talloze keren in- en uitgepakt, de spullen worden gefotografeerd en op lijstjes gezet. Zo voorkomt ze dat ze later blijft zoeken naar spullen die ze niet meer heeft, want ze durft niet op haar geheugen te vertrouwen.
Als de professional organizer een doos voor de kringloop inpakt, pakt Roos hem later die middag weer uit. Volgens Roos past er meer in als zij het zelf doet. Ze puzzelt net zo lang tot alles strak tegen elkaar aan ligt. Ze kan zichzelf niet tegenhouden: haar dwangmatige gedachten móeten gevolgd worden door actie. Het zorgt wel voor enorme vertraging in het werk, aangezien Roos al haar spullen door de ogen van een kunstenaar en verzamelaar bekijkt. Ze begrijpt niet goed dat haar spullen voor anderen minder of niets waard zijn. ‘Het zijn toch bijzondere ontwerpen of materialen?’, zegt ze als ze met veel moeite en tegenzin haar spullen probeert te verkopen om meer ruimte in huis te maken. Helaas blijkt er nauwelijks belangstelling voor te zijn. Zo vraagt ze op internet 400 euro voor een oud bankstel, dat uiteindelijk voor niets moet worden meegegeven aan de kringloopwinkel.
In het verhaal van Roos komt naar voren dat angst voor schaarste een rol speelt. Omdat ze weinig inkomsten heeft, is ze bang dat ze weggedane spullen nooit meer opnieuw kan aanschaffen — zelfs niet tweedehands. En dat geldt ook voor spullen die ze al tientallen jaren niet meer gebruikt heeft. Die overtuiging zet haar klem. Onder begeleiding van een professional organizer lukt het Roos uiteindelijk om afscheid te nemen van spullen die het gebruik van haar leefruimte al lange tijd belemmerden.
Situationele factoren
Daarnaast zijn er situaties die kunnen leiden tot langdurige en verlammende chaos. Bijvoorbeeld een groot verlies, een gebrek aan huishoudelijke of organisatorische vaardigheden, een onlogisch ingedeeld huis, een verbouwing die nooit wordt afgemaakt of andere ingrijpende veranderingen in je leven.
Mart heeft zijn hele volwassen leven bij zijn moeder gewoond, die alles voor hem deed en regelde. Na haar overlijden weet hij niet hoe hij een huishouden moet runnen. Hij weet niet hoe je moet schoonmaken, koken, de was doen of hoe je het beste spullen kunt opruimen. Sindsdien is zijn huis heel rommelig en onhygiënisch geworden.
Lees verder in Ademruimte: een andere manier van opruimen
Veel mensen met CD proberen hun situatie te verbeteren met populaire opruimboeken en standaard opbergmaterialen. In Ademruimte lees je waarom die boeken en materialen bij mensen met CD juist méér frustratie en een gevoel van mislukking kunnen veroorzaken. De unieke mix van factoren vraagt namelijk om een persoonlijke aanpak — geen strak schema dat geen ruimte laat voor jouw situatie.
In Ademruimte krijg je de ruimte om jouw unieke mix van factoren voor chaos te ontdekken. Je krijgt nieuwe en speelse ideeën over motivatie, spullen sorteren en loslaten, én praktische tips voor waar je overbodige spullen naartoe kunt brengen.
Een praktische handleiding vol respect, begrip, warmte en humor om je op weg te helpen naar een opgeruimdere toekomst.
