Als we proberen om zo fit mogelijk te worden, denken we vaak aan fysieke fitheid. Maar hoe zit het met de mentale kant: zien we die vaak over het hoofd? Dr. Jolanda Meeuwissen en drs. Abbey Visser van het Trimbos-instituut vertellen hoe je de mentale kant niet vergeet en geven tips over hoe je jouw mentale fitheid kunt trainen.
Gaan onze doelen vaker over lichamelijke fitheid dan over mentale?
Het is niet bekend of lichamelijke fitheid vaker een doel is dan mentale fitheid. Dat kan misschien wel zo lijken, omdat we over het algemeen makkelijker over fysieke dan over mentale fitheid praten. Als het gaat om mentale fitheid moet je je soms kwetsbaar opstellen. Daar kan schaamte bij komen kijken, of te veel rekening willen houden met reacties van anderen. Dit kan het lastiger maken om een doel met betrekking tot mentale fitheid met iemand te delen. Dat neemt niet weg dat je aan zo’n doel wilt werken.
‘Mentale fitheid kun je trainen.’
Bij Mentaal Vitaal, onderdeel van het Trimbos-instituut, zien we dat mentale fitheid steeds belangrijker wordt gevonden. Veel mensen willen weten wat ze kunnen doen om hun mentale fitheid te vergroten en nemen hierover contact met ons op.
Doelen stellen
Bij lichamelijke fitheid is het soms duidelijker wat je moet doen om het te verbeteren. Het lukt dan om gerichter doelen te stellen. Heel simpel gezegd: als je spierkracht wilt opbouwen, weet je dat je bepaalde oefeningen moet doen die daarvoor zorgen.
Bij mentale fitheid kan het door meerdere factoren lastiger zijn om concrete doelen te stellen en nieuwe gewoontes aan te leren. Soms weet je bijvoorbeeld niet waardoor het komt dat je niet lekker in je vel zit. En soms kunnen meerdere problemen met elkaar te maken hebben. Neem bijvoorbeeld piekeren en slecht slapen: veel piekeren kan leiden tot slecht slapen, en andersom. Dan is de vraag: waar begin je? Het maakt het lastig om ermee aan de slag te gaan als je niet weet waar je moet beginnen of hoe je het moet aanpakken.
Het is verder goed om te weten dat fysieke fitheid en mentale fitheid met elkaar te maken hebben. Bewegen en gezond eten zijn bijvoorbeeld niet alleen goed voor de fysieke, maar ook voor de mentale fitheid. Dus als je doel is om meer te bewegen of gezonder te eten, dan is dat zeker aan te moedigen.
Wanneer kun je jezelf mentaal fit noemen?
Mentale fitheid is de fitheid van wat zich afspeelt in je hoofd en heeft te maken met wat je voelt en denkt. Als je mentaal fit bent, functioneer je beter, sta je positiever in het leven, heb je minder last van stress en kun je beter omgaan met tegenslagen.
Er is geen vaste definitie met bijbehorende criteria voor mentale fitheid, zoals die er zijn in de definitie voor mentale gezondheid. Dit maakt het lastiger om te zeggen wanneer iemand wél of niet mentaal fit is, of ergens daar tussenin. Maar over het algemeen kun je jezelf mentaal fit noemen als je veerkrachtig bent, bewust leeft, positief denkt, problemen kunt aanpakken, goede relaties hebt, gezond leeft en een doel hebt in het leven.
Mentale fitheid vergroten
Dus hoe word je mentaal fitter? Je kunt een aantal dingen doen om je mentale fitheid te vergroten:
- Leef en geniet bewust
- Denk positief
- Pak problemen aan
- Zorg voor goede sociale relaties
- Leef gezond (voldoende slaap, gezond eten, regelmatig bewegen)
- Geef richting aan je leven en stel doelen
- Zorg voor veerkracht
Als je hiermee aan de slag gaat, dan zul je aan kleine dingen merken dat je mentaal fitter wordt. Je ziet ineens weer hoe geweldig je partner eigenlijk is, je hebt een bijzonder gesprek met een vriend(in), je zegt eindelijk eens ‘nee’ tegen een collega op je werk, en je voelt je meer ontspannen. Dat is leuk en motiverend!
Denk positief
Hoe doe je dat? Sommige mensen zijn optimistischer dan anderen. Is optimisme te leren of ben je nu eenmaal zo? Hoe train je jezelf om optimistischer of positief te denken?
Of je optimistisch bent of niet is afhankelijk van verschillende factoren. Sommige mensen kunnen een genetische aanleg hebben om wat optimistischer dan anderen te zijn. Maar daarnaast speelt je opvoeding een rol. Als je bent opgevoed door ouders of verzorgers met een optimistische levenshouding, dan is de kans groter dat je als kind ook positief bent ingesteld. Ook je omgeving is belangrijk: ben je omringd door mensen bij wie je altijd terecht kunt, dan vertrouw je er eerder op dat iets wel goedkomt.
Tot slot spelen gebeurtenissen die je meemaakt een rol en hierbij telt dat het uitmaakt hoe je daarmee omgaat. Dat brengt ons op het volgende goede nieuws: je kunt jezelf trainen om positiever te denken. De tips hieronder helpen je op weg.
7 tips voor een optimistische kijk op het leven
- Maak je geen zorgen over dingen waar je geen invloed op hebt en richt je op wat binnen je eigen mogelijkheden ligt om te veranderen. Nadenken over wat je kunt doen om bijvoorbeeld klimaatverandering te beïnvloeden is belangrijk. Maar realiseer je dat dit een probleem is dat je niet in je eentje kunt oplossen. Focus op wat je zelf en eventueel met anderen kunt doen en kom in actie.
- Geef aandacht aan positieve dingen. Er is aan elke dag wel iets positiefs te ontdekken: een leuke ontmoeting, iets lekkers dat je gegeten hebt of de zonsopgang. De oefeningen Drie positieve dingen en Positieve gedachten koppelen helpen je om meer aandacht aan positieve dingen te geven.
- Klagen mag, maar niet te lang en houd je bij de feiten. De oefening Stoppen met tobben helpt je hierbij.
- Probeer eens iets nieuws. Door nieuwe dingen te proberen, ontwikkel je jezelf en word je zelfverzekerder.
- Bedenk van wie je energie krijgt, of van wat. Je wordt bijvoorbeeld altijd vrolijk van je neef en je houdt van tennis. Maak voor allebei tijd vrij. (Of combineer het en ga samen tennissen.)
- Moeilijke momenten horen bij het leven. In plaats van ontmoedigd te raken of er negatief over te denken, kun je er ook van leren. Probeer ze als een kans te zien om te groeien.
- Zorg goed voor jezelf. Dit betekent genoeg en goed slapen, gezond eten, regelmatig bewegen en tijd maken voor ontspanning.
Wat is een mooie eerste stap om te zetten als je je mentale fitness wilt verbeteren?
Als je je mentale fitheid wilt verbeteren, kan je eerst testen hoe het er nu mee staat. Dit kan je doen met de Mentale fitheidstest, die inmiddels al is ingevuld door 27.500 mensen. De uitslag van de test geeft je informatie over twee onderdelen: je ziet waar je al goed mee bezig bent én waar je nog aan kunt werken.
Kies vervolgens een onderdeel uit waarop je jezelf wilt verbeteren. Niet alles hoeft tegelijk, dus kies liever één onderdeel waarmee je aan de slag wilt. Maak dat punt ook concreet; beschrijf precies hoe je het gaat aanpakken. Hierbij kun je ook kijken naar de punten waar het al beter gaat: hoe pak je het daar aan? Wie of wat kan je helpen?
Oefenen, oefenen, oefenen
Als je jouw mentale fitheid wilt verbeteren, is het belangrijk om hier de tijd voor te nemen en veel te oefenen. Dit verschilt dus niet veel met het trainen van je lichamelijke fitheid; als je de marathon wilt lopen, ben je er ook niet met een paar keer trainen. Op deze oefenpagina van Mentaal Vitaal staan veel oefeningen die je helpen om je mentale fitheid te verbeteren.
Iedereen kan mentale fitheid trainen
Oefeningen om richting te geven aan je leven, positief te blijven en bewust te leven zijn er voor iedereen. Ook jij kan dus – naast het stellen van fysieke doelen – aan de slag met je mentale fitheid!
Heb je het gevoel dat dingen niet meer lukken en je dagelijkse leven in de knel komt door je mentale klachten? Of heb je er langere tijd last van en helpen oefeningen jou niet? Dan is het verstandig om een afspraak te maken bij de huisarts.
Als je twijfelt of dit de beste weg is of wilt weten welke behandelmogelijkheden er zijn, kan je ook altijd eerst de Info- en advieslijn van Mentaal Vitaal bellen (tel. 0900-1994) of chatten of mailen via Mentaal Vitaal. De deskundige medewerkers helpen je op weg met informatie, advies en ondersteuning.
Lees verder over Mental fitness
Het boek Mental fitness van Linda Bolier, Merel Haverman en Jan Auke Walburg is een praktische gids voor het verbeteren van de eigenschappen die je nodig hebt om een zinvol, productief en gelukkig leven te leiden. Daarbij gaat het om het verbeteren van je stemming, je gezondheid en je relaties. Met behulp van dit boek kun je vaardigheden leren om je geest te ontwikkelen en je mentale conditie te verbeteren.
