Rouw is een complex en persoonlijk proces, en een thema dat professionals in de psychologie en hulpverlening regelmatig tegenkomen. Tijdens de on demand nascholing De grenzen verleggen van verlies en rouw, dat op 18 oktober 2024 heeft plaatsgevonden, bieden experts praktische handvatten en wetenschappelijk onderbouwde kennis om rouw beter te begrijpen en te begeleiden. Er bestaan namelijk veel theorieën over verlies en rouw. Onder voorzitterschap van prof. dr. Carlo Leget, coauteur van Verlieskunst, ga je dieper in op een nieuw omvattend model dat bestaande benaderingen integreert, leer je verlies met zingeving te verbinden en ontdek je hoe een andere omgang met verlies tot een groter existentieel bewustzijn kan leiden.
De aangezegde dood
Het congres begint met een openingswoord van prof. dr. Carlo Leget. De dagvoorzitter is in het dagelijks leven hoogleraar zorgethiek aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht en schreef samen met dr. Mai-Britt Guldin het boek Verlieskunst. In dit boek nodigen Leget en Guldin de lezer uit tot een dieper begrip van verlies en rouw, en laten zien dat verlies niet alleen een einde betekent, maar ook een begin van existentiële groei kan zijn.
Gastheer Kasper Klaarenbeek geeft vanuit zijn patiëntperspectief aan dat hij in de medische wereld wordt gezien en behandeld als een patiënt die ongeneeslijk ziek is, maar dat hij meer is dan dat. Hij is ook een mens. Hij overwon verschillende fasen van depressie en eenzaamheid, en begon actief na te denken over de zin van het leven. Waar wordt hij gelukkig van en waarom hebben – vooral mannen – het er nauwelijks over wat het met je doet als je te horen krijgt dat je ongeneeslijk ziek bent? Hij gooide het roer om in zijn leven, en kijkt met rust naar een leven dat minder maakbaar is dan hij in eerste instantie dacht. Nadat Klarenbeek zijn ervaringen heeft gedeeld vraagt Leget de deelnemers om op deze nascholing met een open houding de diepere lagen van kwetsbaarheid te onderzoeken als hun leven plotseling een andere wending krijgt.
‘Wat betekent het leven voor jou en maak het zo persoonlijk mogelijk.’ – Kasper Klaarenbeek, ervaringsdeskundige en auteur van het boek en oprichter van de stichting Écht de Sjaak!
Een rouwmodel met een focus op de existentiële aspecten van verlies
In de eerste lezing van het symposium presenteert dr. Mai-Britt Guldin een vernieuwende kijk op verlies en rouw: het Integratieve Proces Model (IPM). In gesprek met Leget kwamen ze samen tot de conclusie dat de bestaande modellen voor rouw goed en effectief zijn vanuit een psychologisch perspectief, maar eigenlijk een te beperkt begrip van rouw omvatten. De spirituele en fysieke benadering ontbreekt. Daarom combineert het IPM bestaande theorieën en wetenschappelijke inzichten, met een nadruk op de existentiële aspecten van verlies. Guldin laat zien hoe het IPM verlies benadert als een transformerende ervaring die ons waardevolle inzichten biedt over het leven en onze plek daarin.
Verlies, rouw én zingeving
De tweede spreker is prof. dr. Arjan Braam, psychiater bij crisisdienst Utrecht, opleider psychiatrie bij Altrecht geestelijke gezondheidszorg en coauteur van het Handboek psychiatrie en religie (Boom, 2024). In zijn lezing gaat hij in op diepe verbanden tussen verlies, rouw en zingeving. En toont hij, aan de hand van actuele onderzoeksbevindingen en praktijkvoorbeelden, aan hoe verlies van een ander, van iets wat je dierbaar is of misschien zelfs van een kant van je eigen ‘zelf’ ons existentiële bewustzijn kan vergroten.
Als psychiater op de crisisdienst houdt Braam zich vooral bezig met de EPA (ernstige psychiatrische aandoeningen). In de praktijk ziet hij dat zingeving in de herstelpsychiatrie een speciale plek heeft gekregen.
Als hulpverleners in de zaal én online krijg je van Braam ook nuttige praktijkadviezen, zoals: begin zelf over zingeving in gesprekken met je cliënt. Gevolgd met een van de don’ts: medicaliseer niet.
Wat behandelt deze on demand nog meer?
In deze on demand nascholing leer je dat rouw een genuanceerd begrip is en dat het in de kern draait om zingeving, hoe je in de praktijk een beter begrip en betere zorg voor lijden creëert en hoe je met verschillende disciplines kunt samenwerken rondom verlies en rouw. De volgende onderwerpen komen aan bod in de rest van de lezingen:
Interprofessioneel samenwerken
Prof. dr. Saskia Teunissen benadrukt het belang van interprofessionele samenwerking in de rouwzorg. Ze bespreekt hoe disciplines zoals geestelijke gezondheidszorg, maatschappelijk werk en medische zorg samen optimale ondersteuning bieden aan rouwenden. Aan de hand van praktijkvoorbeelden en literatuur toont ze hoe deze samenwerking bijdraagt aan een holistische aanpak die emotionele, fysieke en sociale aspecten omvat.
Interculturele rouwzorg
Dr. Hassan Bakir bespreekt hoe rouwervaringen verschillen per cultuur en hoe culturele achtergronden rouw en het zoeken van steun beïnvloeden. Deelnemers leren over het belang van cultuursensitieve rouwzorg en hoe professionals rekening kunnen houden met verscheidene culturele achtergronden. Met inzichten en praktijkvoorbeelden helpt hij bij het ontwikkelen van een inclusieve en respectvolle aanpak.
Rouw bij kinderen en jongeren
Prof. dr. Paul Boelen, coauteur van Rouwhulp, bespreekt de unieke uitdagingen van rouw bij kinderen en jongeren. Hij belicht hoe hun rouwproces verschilt van dat van volwassenen en hoe verlies invloed heeft op verschillende ontwikkelingsstadia. Daarnaast biedt hij praktische strategieën en interventies om hen te ondersteunen en benadrukt hij het belang van een veilige omgeving voor het uiten en verwerken van gevoelens.
Complexe rouw
In de laatste lezing van deze on demand nascholing gaat prof. dr. Jos de Keijser in op complexe rouw. Net zoals hij in het Handboek traumatische rouw heeft omschreven gaat het hier om een vorm van rouw die langer aanhoudt en intenser is dan gebruikelijk. Zijn lezing biedt professionals handvatten om complexe rouw te herkennen en effectief te behandelen, met als doel het bevorderen van heling en herstel en de preventie van een persisterende-rouwstoornis.
Nascholing voor ggz-professionals: De grenzen verleggen van verlies en rouw
Of je nu als psycholoog, coach, of overig zorgprofessional werkt, dit on demand symposium helpt je om met vertrouwen en empathie mensen te ondersteunen in hun rouwproces. Bekijk het symposium wanneer het jou uitkomt en verrijk je expertise.
