Klinisch psycholoog Cortney Soderlind Warren, naar eigen zeggen zelf voormalig liefdesverslaafde, schreef Afkicken van je ex voor mensen die geheel uit het veld geslagen zijn na een relatiebreuk. Voor mensen die hun ex maar niet kunnen loslaten – voor exaholics dus. Wij spraken haar over (de gevaren van) codependentie, typisch exaholic-gedrag en nog veel meer.
Soms is het nemen van de eerste stap en het erkennen van het probleem het moeilijkste deel. Wat zou je zeggen tegen mensen die bang zijn dat ze het probleem groter zullen maken door er zoveel aandacht aan te besteden?
Zo vaak in het leven willen we pijnlijke waarheden ontkennen. Het kan erg moeilijk zijn om toe te geven dat we ergens mee worstelen – en nog moeilijker om te onderzoeken waarom dat zo is. Daarom is erkennen dat er een ‘probleem’ is vaak de eerste en meest uitdagende stap naar psychologische groei.
Hoe moeilijk het ook kan zijn, om te kunnen genezen is het essentieel om toe te geven dat we een probleem hebben. Het is erg lastig om iets te veranderen wat we niet kunnen toegeven. Wanneer we erkennen dat er een ‘probleem’ is, creëren we een kans om te groeien. Om onszelf dieper te begrijpen en die informatie te gebruiken om als persoon te transformeren.
Het is waar dat het onder ogen zien van een moeilijke realiteit – een probleem, een reeks symptomen, een ongemakkelijke waarheid over onszelf of een geliefde – onze symptomen op de korte termijn kan verergeren. Dit komt doordat het confronteren van de harde waarheid over een pijnlijke situatie je wereld op zijn kop kan zetten!
In het begin kan je er meer aandacht aan besteden, je erop focussen en erdoor geobsedeerd raken omdat je de realiteit duidelijker ziet en daardoor van streek raakt. Maar op de lange termijn is het de beste weg naar herstel, omdat het een kans biedt voor een diepere mate van begrip, verwerking en uiteindelijk acceptatie.
Hoe zit het met de mensen die bang zijn om een relatie aan te gaan, omdat ze denken dat ze een toekomstige relatiebreuk niet aan zouden kunnen? Is dit boek ook voor hen?
Na een moeilijke relatiebreuk is het heel normaal dat mensen voorzichtig zijn met daten of het aangaan van een nieuwe relatie. Sommige mensen vermijden daten bijvoorbeeld helemaal, omdat ze nooit meer zo’n diep verdriet willen voelen. Anderen vinden het oneerlijk om te daten, omdat ze nog steeds naar hun ex verlangen. Het komt ook voor dat mensen denken dat ze nooit meer iemand zullen vinden die zo bijzonder is als hun ex, dus dat het geen zin heeft om het te proberen.
Dit boek is geschreven om mensen te helpen zichzelf dieper te begrijpen en die zelfkennis te gebruiken om te herstellen van liefdesverdriet. Dat betekent dus ook weer gaan daten – uiteraard wanneer je er klaar voor bent (er is geen haast!). Voor degenen die bang zijn om weer te daten maar het toch willen proberen, schreef ik hoofdstukken 7 en 8. Die helpen je om een nieuw leven zonder je ex te creëren. In de fase van weer willen gaan daten, is het verkennen van je waarden en het maken van duidelijke keuzes over wie je wilt daten op basis van die waarden, enorm behulpzaam om verder te komen na een exaholic-relatiebreuk.
Kan iedereen een exaholic worden?
De term ‘exaholic’ is geen klinische diagnose – het is een manier om de ervaringen te beschrijven van veel mensen die een zeer pijnlijke relatiebreuk doormaken en hun ex niet los kunnen laten. In wezen beschrijft de term mensen die zo in beslag worden genomen door hun ex en hun vorige relatie dat ze zich verslaafd voelen aan hun ex. Ze denken constant aan hen, missen hen, verlangen naar hen en voelen zich gedwongen om weer contact te maken, tot het punt dat het hun welzijn, mentale gezondheid en dagelijks functioneren aanzienlijk schaadt.
Ik denk dat iedereen onder de juiste omstandigheden een exaholic kan worden, omdat de aard van romantische liefde inherent ‘verslavend’ is. Veel evolutionair psychologen stellen zelfs dat onze lichamen geprogrammeerd zijn om hypergefocust te raken op onze partner. We willen hen aanraken, seks met hen hebben en samenblijven, lang genoeg om het voortbestaan van onze nakomelingen te garanderen. Op deze manier bevorderen we niet alleen het voortbestaan van onze genenpool, maar ook van onze hele soort.
Wanneer we smoorverliefd worden en vervolgens uit elkaar gaan, kan dat elk van ons in een pijnlijke cyclus van liefdesverdriet storten die zich op onze ex richt. De cyclus zorgt ervoor dat we voortdurend aan hen denken, verlangen naar contact met hen, ons emotioneel leeg voelen en opnieuw contact met hen willen zoeken door te bellen, te praten, hen aan te raken of antwoord te krijgen over waarom we niet langer samen zijn.
Sommige mensen zijn vatbaarder voor dit soort relatiebreuken dan anderen, maar ik denk dat iedereen een exaholic-relatiebreuk kan meemaken.
Ben jij verslaafd aan je ex?
Vraag je je na het lezen van dit stuk af of jij je in de exaholic-cyclus bevindt? Doe dan hier de test: Verslaafd aan je ex doe de exaholic test
Zowel in populaire boeken als op sociale media zie je veel waarschuwingen tegen ‘codependentie’ in romantische relaties. Wanneer is iemand ‘te’ afhankelijk van een partner? En wat is een oké niveau van (wederzijdse) afhankelijkheid?
Goede romantische relaties vereisen een niveau van gezonde gehechtheid. Van nature is er in relaties sprake van (wederzijdse) afhankelijkheid. Romantische partners kiezen er immers voor om samen een leven te delen. Ze rekenen vaak op hun partner op emotioneel, fysiek, financieel en seksueel gebied. Het is deze verbonden, op vertrouwen gebaseerde gehechtheid die de intieme connectie, toewijding en waardering voor een partner ondersteunt.
Ondanks de behoefte aan gehechtheid in gezonde romantische relaties, is het mogelijk om té afhankelijk te worden van een partner of van het ‘hebben van een partner’. De term codependentie is een populaire term in de mainstream media die over het algemeen verwijst naar een buitensporige psychologische afhankelijkheid van een romantische partner. Als iemand bijvoorbeeld geen beslissingen kan nemen zonder de goedkeuring van hun partner, zich incompleet of onzeker voelt zonder hun partner, of een gebrek heeft aan een eigen gevoel van een persoonlijke identiteit zonder een partner, wordt dit vaak als codependentie bestempeld.
De grens tussen ‘gezonde’ afhankelijkheid en codependentie kan moeilijk te identificeren zijn. Romantische relaties worden sterk beïnvloed door culturele, sociale en individuele waarden, voorkeuren en normen. Wat de ene persoon of groep als een gezonde relatie beschouwt, kan door een ander als ‘ongezond’ of problematisch worden gezien.
Dat gezegd hebbende, zou ik over het algemeen zeggen dat de sleutel ligt in het ontwikkelen van een op vertrouwen gebaseerde verbinding met een partner met gedeelde levensdoelen, terwijl je weet dat elke persoon een uniek individu is met eigen gedachten, gevoelens en overtuigingen. Twee mensen zouden niet als één moeten worden gezien als ze in een relatie zitten – ze blijven twee afzonderlijke mensen die ervoor kiezen om samen een leven te delen. Onthoud dus dat ieder een autonoom persoon is met eigen waarden, of diegene nu met of zonder partner is. Dit is essentieel voor het authentiek ontwikkelen van een betekenisvolle romantische relatie die de behoeften van beide partners erkent.
Kunnen mensen die aan hun exaholic-neigingen werken, een nieuwe relatie aangaan, of is het beter dat ze eerst zelf hun problemen oplossen?
Mensen vragen me vaak of mensen die een exaholic-relatiebreuk doormaken eerst volledig moeten ‘genezen’ voordat ze een nieuwe relatie aangaan, of dat ze kunnen genezen terwijl ze met iemand anders daten. Dit is een lastige vraag die waarschijnlijk sterk afhangt van de persoon, hun unieke omstandigheden en hoe sterk de invloed is van hun exaholic-symptomen.
Toch denk ik dat het nuttig is om alle date-ervaringen te zien als een experiment. Daten is een geweldige manier om te leren. Wachten tot je ‘volledig hersteld en genezen’ bent voordat je weer gaat daten na een pijnlijke relatiebreuk, kan maanden, jaren of zelfs een leven lang duren! We zijn allemaal een work in progress en we leren constant. Dus, als iemand actief werkt aan diens exaholic-neigingen, is het belangrijk dat ze zich bewust worden van hun symptomen en hoe die zich manifesteren in hun romantische relaties. Naarmate dat zelfbewustzijn groeit, kunnen ze dieper onderzoeken waarom ze die neigingen hebben en stappen ondernemen om te veranderen door middel van nieuwe date-ervaringen.
Waar exaholic-neigingen vandaan komen, is niet altijd duidelijk. Schadelijke overtuigingen over de liefde kunnen op verschillende manieren ontstaan. Zo kan onze familie invloed uitoefenen op onze overtuigingen. Wil je hier meer over weten? Lees dan verder op Schadelijke overtuigingen over liefde: de invloed van familie.
Kun je ons een voorbeeld geven van iemand die typisch exaholic-gedrag vertoont?
Het thema romantische liefde en het verlies ervan domineren literatuur, muziek en alle vormen van persoonlijke expressie. Van de hoogtepunten van verliefd worden tot de dieptepunten van liefdesverdriet, voorbeelden van exaholic-achtige ervaringen na een relatiebreuk zijn overal te vinden.
Iemand die worstelt met een exaholic-relatiebreuk beschrijft vaak de volgende symptomen:
- Obsessief denken aan hun ex. Bijvoorbeeld oude herinneringen herbeleven, willen weten wat ze nu doen, dagdromen over hen.
- Emotioneel van slag en reactief zijn. Bijvoorbeeld een gebroken hart, verdriet, boosheid, depressie of schuldgevoelens ervaren.
- Verlangen naar contact met hun ex. Bijvoorbeeld willen praten met hen, hen willen aanraken, dicht bij hen willen zijn.
- Dingen doen die hen dichter bij hun ex doen voelen. Bijvoorbeeld door oude foto’s te bekijken, informatie op te zoeken over hun ex op sociale media of internet, langs hun huis te rijden, of hun oude T-shirt te dragen.
- Handelingen verrichten om hun pijn van de relatiebreuk te verdoezelen. Bijvoorbeeld drinken, drugs gebruiken, overdreven sociaal zijn, of daten als afleiding.
- Verlies van zichzelf ervaren. Bijvoorbeeld twijfelen aan hun eigenwaarde, onzeker zijn over wie ze zijn nu ze single zijn, of zich over het algemeen verloren voelen.
- Moeite hebben om te functioneren of plezier te ervaren in het leven. Bijvoorbeeld moeite hebben om zich te concentreren, effectief te zijn op het werk of school, andere relaties te onderhouden, of vreugde te ervaren zonder hun ex.
Deze veelvoorkomende symptomen van een exaholic-relatiebreuk worden in veel kunstvormen weergegeven. Denk aan nummers variërend van Toni Braxton’s ‘Unbreak My Heart’ tot ‘Back to Black’ (Amy Winehouse) tot ‘Love Bites’ (Def Leppard) bieden krachtige beschrijvingen van liefdesverdriet. In de literatuur toont Shakespeare’s Romeo en Julia de kracht van liefde en verlies door het beroemde verhaal van twee jonge geliefden die smoorverliefd worden, maar niet samen kunnen zijn door familievetes. Na het verbergen van hun relatie bedenken ze een plan om samen te zijn, wat leidt tot de tragische dood van beiden.
In extreme gevallen laten films zoals Fatal Attraction (met het personage van Glenn Close) en Fear (met het personage van Mark Wahlberg) zien hoe obsessies met romantische geliefden sommige mensen ertoe kunnen brengen hun huidige of voormalige geliefde fysiek te schaden in een poging dichtbij hen te blijven. Deze illegale en immorele gedragingen komen uiteraard zelden voor en zullen zich waarschijnlijk niet manifesteren bij de gemiddelde persoon die een relatiebreuk doormaakt. Toch illustreren deze pathologisch ongezonde crimes passionelles hoe krachtig romantische liefde en het verlies hiervan ons als mensen kunnen beïnvloeden.
Benieuwd naar meer?
Roept het lezen van dit interview vragen bij je op over je eigen relatiebreuk(en), en denk je dat je wat steun kan gebruiken bij het verwerken hiervan? In het zelfhulpboek Afkicken van je ex helpt Warren je aan de hand van bewezen effectieve technieken uit de cognitieve gedragstherapie om met de heftige gevoelens van een break-up om te gaan, los te komen van het verleden en weer oog te hebben voor waar je gelukkig van wordt.
Schadelijke overtuigingen over de liefde kunnen ook leiden tot andere klachten, zoals liefdesverslaving. Wil je weten of je verslaafd bent aan je ex? Doe dan hier de test.
