Wat als één gesprek al voldoende kan zijn om iemand op weg te helpen? Single Session Therapy (SST) is een flexibele en laagdrempelige methode die inspeelt op de behoefte aan snelle, gerichte hulp. Uitgangspunt is dat elke sessie op zichzelf staat en direct impact heeft, zonder de verplichting van een langdurig traject. In dit artikel, gebaseerd op het boek Single Session Therapy – Een flexibele methode voor psychologen, coaches en andere professionals, deelt auteur en psycholoog Helen van Empel de belangrijkste principes van SST. Ontdek hoe alles begint met de juiste mindset.
Wat is Single Session Therapy?
In de jaren tachtig van de vorige eeuw ontstond Single Session Therapy (SST) vanuit de observatie dat veel mensen slechts één keer hulp zoeken en verrassend genoeg vaak tevreden zijn met het resultaat van die ene sessie. Deze constatering leidde tot de vraag: als één sessie voor veel mensen voldoende is voor waar ze op dat moment mee zitten, hoe kunnen we onze dienstverlening dan zo inrichten dat we het maximale uit die ene sessie halen? Van daaruit is SST verder onderzocht en ontwikkeld.
Ga je écht maar een keer op gesprek?
De term Single Session Therapy kan verwarrend zijn omdat het de suggestie wekt dat het alleen om een gesprek met een psychotherapeut gaat. Daar ligt wel de oorsprong, maar SST heeft zich ontwikkeld en wordt op allerlei gebieden en manieren aangeboden. Van inloopklinieken waar gezinnen terecht kunnen voor een sessie van een paar uur begeleid door twee ervaren therapeuten tot een digitale zelfhulpinterventie van nog geen tien minuten. SST is geen specifieke therapeutische of coachingsmethode, en ook geen theoretische stroming. Er kunnen allerlei technieken en manieren van aanbieden gebruikt worden, met en zonder protocol.
Laagdrempelige effectieve en opzichzelfstaande interventies
De kern van SST is dat er laagdrempelige, effectieve, opzichzelfstaande interventies beschikbaar zijn die mensen op eigen initiatief in kunnen zetten op het moment dat ze hulp nodig hebben.
We richten ons in het praktische deel op een specifieke vorm van SST: een op zichzelf staand gesprek. We bespreken de samenwerking tussen ggz-professional en cliënt, en de verschillende onderdelen van een SST-sessie.
In 4 stappen een SST-mindset
Alles begint met de juiste mindset. Daarom start het praktische deel van Single Session Therapy met een overzicht van de belangrijkste overtuigingen die samen de basis vormen van de SST-mindset, geïllustreerd door citaten van SST-experts en grondleggers.
1. Verandering in het moment is mogelijk
Een waardevolle verandering in het moment is mogelijk. Verandering is onvoorspelbaar en onze psychische toestand is afhankelijk van veel factoren. Hoe intensief therapie of coaching ook is, het is altijd maar een heel klein onderdeel van het complete pakket aan invloeden. Ons aandeel als professionals is dus bescheiden, maar we kunnen een bruikbare bijdrage leveren aan een positieve verandering. Eén sessie kan genoeg zijn. Soms om de vraag te beantwoorden of het probleem op te lossen, maar vaker om de gewenste verandering in gang te zetten. Dat wil dan niet zeggen dat alles meteen opgelost is, maar het kan iemand wel op weg helpen. Het kan een keerpunt zijn.
‘Wanneer twee mensen elkaar voor het eerst ontmoeten, kan alles gebeuren. Zie elke sessie als compleet, als één geheel, compleet op zichzelf. De kracht zit in je cliënt. Onderschat nooit de vaardigheden van je cliënt.’ – Moshe Talmon, bekende psychotherapeut en auteur van het boek Single Session Therapy: Maximizing the Effect of the First (and Often Only) Therapeutic Encounter (1990).
‘Ik zeg tegen mezelf: “Ik kan de mouwen opstropen en mijn best doen, en we komen waar we komen.” Dit herinnert me eraan om alles te geven in elke sessie, zonder vastgeroeste verwachtingen.’ – Pam Rycroft, psycholoog en familietherapeut.
2. Elke sessie staat op zichzelf
Elke sessie wordt benaderd als een op zichzelf staande gebeurtenis, compleet en potentieel voldoende. Dit ‘one-at-a-time’ (OAAT)-principe betekent niet dat er nooit meer sessies kunnen volgen, maar wel dat elke sessie wordt behandeld alsof het de enige zou kunnen zijn. Eén interventie kan genoeg zijn voor iemand op dat moment, maar dat hoeft niet. Therapie en coaching vindt plaats per contact. Het enige contact waarvan je zeker weet dat je het zult hebben is het huidige, en daar maak je dus het meeste van, in de wetenschap dat er altijd meer hulp is als dat nodig is.
‘Psychotherapie is niet lang of kort, dat suggereert een tegenstelling die er niet is. Psychotherapie draait om de goede momenten, waarin er iets wezenlijks verandert voor de cliënt.’ (Rosenbaum, 2008)
3. De cliënt staat centraal
In SST worden de eigen krachten en oplossingen van de cliënt centraal gesteld. De sessie wordt primair gestuurd door de doelen en vaardigheden van de cliënt, waarbij de professional een ondersteunende rol speelt. SST kan gezien worden als een vorm van zelfhulp, waarbij de interventie (digitaal of persoonlijk) een instrument is dat de cliënt naar behoefte inzet. Ook tijdens het gesprek met de professional is de cliënt leidend.
‘Zie jezelf als de caddie, niet als de golfer. Jij bent er om de cliënt te helpen uitzoeken wat zij kunnen doen, niet om het voor hen te doen. Leer zo veel mogelijk verschillende benaderingen. Eén aanpak past niet bij iedereen. En vooral: luister goed. Echt goed. Daar begint alles mee.’ – Michael Hoyt, psycholoog en auteur van het boek Constructive therapies (1994).
4. Focus op de huidige situatie
Vanuit het uitgangspunt dat problemen ontstaan door een samenloop van omstandigheden en dat een interventie kan helpen om te gaan met de huidige situatie, is timing cruciaal. De hulp moet beschikbaar zijn op het moment dat iemand daar behoefte aan heeft. Een onverwachte gebeurtenis, zoals een ontslag of het plotselinge vertrek van een partner, kan een omslagpunt zijn waardoor iemand uit balans raakt. Het kan ook gaan om een voorspelbare, ingrijpende gebeurtenis, zoals terugkeren naar huis na een intensieve klinische behandeling of met pensioen gaan. Op zulke momenten kan de balans doorslaan, wat leidt tot veranderingen in functioneren, stemming en energie.
Met SST kun je er door de snelle beschikbaarheid zijn op de momenten waarop de behoefte aan steun en de motivatie van cliënten om te veranderen het grootst is. Met de focus op de huidige situatie is de hulp meteen relevant en bruikbaar voor de cliënt.
‘In mijn enthousiasme probeerde ik vaak alles in één sessie te proppen. Ik wilde zoveel behandelen, zoveel oplossen. Maar ik leerde dat dit averechts werkt. Nu focus ik me op die ene praktische stap die een cliënt kan zetten. Dat is vaak krachtiger dan een hele waslijst aan adviezen. Minder is meer, dat werd mijn mantra.’’ – Michael Hoyt
Meer over deze flexibele methode: SST
Benieuwd geworden naar meer beweegredenen om aan de slag te gaan met deze flexibele methode? Single Session Therapy van Helen van Empel is een onmisbare gids voor psychologen, coaches en andere professionals die hun aanbod willen uitbreiden met een flexibele, cliëntgerichte aanpak die aansluit bij de groeiende behoefte aan toegankelijke en effectieve ondersteuning.
