We worden dagelijks overspoeld met berichten over wat we zouden moeten eten, hoe we eruit zouden moeten zien en welke nieuwe manier van afvallen nu ‘écht werkt’. Van influencers die hun ‘gezonde’ levensstijl delen tot nieuwe afslankmiddelen als Ozempic – overal klinkt dezelfde boodschap: slanker is beter en gezond zijn is maakbaar. Voor veel ouders kan die constante stroom aan afvalpraat en ideaalbeelden niet alleen vermoeiend zijn, maar ook triggerend. Zeker wanneer je zelf worstelt met eten, gewicht of een ingewikkelde relatie met je lichaam. Want hoe blijf je als ouder ontspannen eten, goed voor jezelf zorgen en je kind een positief voorbeeld meegeven, terwijl de wereld om je heen het tegendeel lijkt te roepen? In dit artikel onderzoeken we hoe mediaberichten over voeding, afslanktrends en gezondheidsidealen invloed hebben op ouders met eetproblemen – en vooral: wat je kunt doen om de balans terug te vinden.
Afvalpraat in de media
Meer en meer wordt er in de (sociale) media vertelt wát te eten, hoeveel te sporten, hoe eruit te zien: ‘Koolhydraten zijn slecht’, ‘Eet veel proteïnen als je sport’ en; Wees weer snel terug op je oude gewicht na je bevalling’. Waar dit voorheen vooral gericht was op vrouwen, worden nu ook steeds meer jongens en mannen meegenomen in de obsessie met onze menselijke buitenkant en het streven naar zogenaamde ‘fitheid’ en ‘gezondheid’ om ‘de beste versie van zichzelf te worden’.
Als het om kinderen gaat, maken ouders zich vaak minder zorgen om de kinderen die veel tijd in de sportschool doorbrengen en bakken vol met kwark en eiwitpoeders verorberen. Daarentegen maken ouders zich juist meer zorgen om kinderen die een maatje groter hebben dan de norm. Bij tieners die dagelijks in de schoolpauze kaasbroodjes, croissantjes en cafeïnedrankjes halen, is de bezorgdheid van ouders veel groter en de reactie vaak negatiever wanneer er overgewicht speelt. Slanke en gespierde jongeren mogen alles eten. Wanneer je een mollig figuur hebt, word je eerder aangespoord om op je voeding te letten.
Vaak denken ouders dat er geen probleem is zolang een kind slank is. Maar dat is schijn. Het ‘sportschool’-kind kan juist iemand zijn die veel piekert over eten, worstelt met onzekerheden en verstrikt is geraakt in ongezonde adviezen van allerlei influencers. Het andere kind heeft misschien een hoger gewicht, maar wel een ontspannen houding tegenover voeding en lichaam en laat zich juist niet meeslepen door rare voedingstrends. Als de nadruk dan wel wordt gelegd op afvallen, kan dat weer onzekerheid en eetproblemen in de hand werken. Je kan dus niet aan de buitenkant zien wat er zich aan de binnenkant afspeelt.
Kijktip: Documentaire ‘Ziekgespierd bij jongens’. (nrc, 2020)
Waarom ‘gezond’ zijn vooral marketing is
De termen ‘gezond’ en ‘ongezond’ worden te pas en te onpas in de mond genomen door influencers en voedingsdeskundigen. Toch zijn dit vage begrippen. Want over welke gezondheid hebben we het? Mentale gezondheid of lichamelijke gezondheid? En tegen wie heb je het? Topsporters, ouderen, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven, mensen die herstellen van een operatie, mensen met een eetprobleem, jongeren? En wat betekent ‘ongezond’ dan eigenlijk? Ben je voor vijf minuten ongezond als je iets eet dat wel energie geeft en daarnaast weinig voedingsstoffen bevat? En ben je daarna weer gezond? Of voor altijd ongezond? Het is onzin dat een voedingsmiddel je hele lichaam ongezond kan maken. Je snapt mijn punt; wat betekent gezond en ongezond überhaupt?
Veel gezondheidsclaims in de media (of op verpakkingen) over voeding of supplementen kloppen eigenlijk van geen kant. Die claims, vaak zonder wetenschappelijke basis, zijn vooral heel gezond voor de portemonnee van de verkoper. Zwart-wit uitspraken, zonder nuance of context, zeggen helemaal niks. Plus: er wordt onder experts ook van mening verschilt over wat gezonde voeding is.
Eten en bewegen als prestatie
In Nederland lijkt ‘wat te eten, en wat niet te eten’ meer en meer op het leveren van een prestatie: ‘Kijk eens hoe gezond ik eet. Ik wél’, ‘Kijk eens hoe ik prioriteit geef aan sporten in mijn drukke bestaan als moeder en ondernemer. Ik wél’. Een gespannen relatie met eten maakt van samen eten zelden een bron van verbinding. Terwijl juist dat samenzijn aan tafel kan helpen tegen de eenzaamheid die veel ouders met eetproblemen ervaren.
Afvaltips na de bevalling
Er zijn influencers die tips geven over hoe je zo snel mogelijk weer op het gewicht van voor de bevalling kan komen. Wat je dan moet eten, welke (dure) supplementen je moet slikken, dat je moet doen aan sporten – en dat met mooie plaatjes erbij. Maar waarom heb je eigenlijk gewicht erbij gekregen na de bevalling? Nou, dit dient als een buffer omdat je lichaam een enorm zware prestatie heeft geleverd en je de komende tijd dag en nacht moet klaar staan voor een klein leventje. Daarnaast geven veel moeders borstvoeding, wat kan voelen alsof je batterij leegloopt en bijdraagt aan de vermoeidheid.
Snackgedrag is onvermijdelijk
Hoewel dieetregels, gezondheidsclaims en fitbits ons om de oren vliegen, worden we tegelijkertijd de hele dag door verleid lekker dit of dat te eten of een ‘cheatday’ te hebben. Alsof lekker snacken betekent dat je jezelf verraadt. Regelmatig van iets lekkers smullen is een onderdeel van normaal eetgedrag. We bepalen zelf hoeveel en hoe vaak. Althans, dat denken we, dat we dat helemaal zelf in de hand hebben.
Het Voedinsgcentrum heeft onlangs het woord ‘eetdrammen’ bedacht. Hiermee wordt de opdringende en sluwe marketing bedoeld van onder andere levensmiddelenfabrikanten, supermarkten en fastfoodketens om ons en onze kinderen vaak en veel voedingsmiddelen te laten kopen die heel bewerkt zijn, veel energie leveren en weinig voedingsstoffen bevatten. Bedrijven weten hoe gevoelig het brein van mensen is voor het ruiken en zien van eten en voor reclames van allerhande lekkers. Zij spelen hierop in om hun winst te vergroten over de rug van ons welzijn en onze portemonnee.
Een voorbeeld hiervan is dat ik gedurende de zwemlessen van mijn kinderen naast een snoepautomaat moest zitten en wanneer ik met mijn kinderen het zwembad uit liep, we langs het naastgelegen fastfoodrestaurant kwamen. Zo worden gezinnen gedurende de hele dag op vele manieren geconfronteerd met eetverleidingen. Zeker wanneer we te weinig hebben gegeten en moe zijn, is het lastig deze verleidingen te weerstaan. En welke ouder is niet moe?
Ozempic-hype: diabetesmedicatie als afslankmiddel
Sinds bekend werd dat diabetesmedicatie zoals die van het merk Ozempic óók voor mensen zonder diabetes ingezet kan worden om gewicht te verliezen, is er een enorme run ontstaan op deze middelen. Je kon geen mediabron bekijken of deze GLP-1 medicatie werd geroemd als een wondermiddel. Buiten de reguliere paden ontstond een handel in deze middelen, waardoor tekorten ontstonden voor diabetespatiënten. Malafide verstrekkers, blij met de gratis reclame, wisten via alternatieve routes medicatie te verkopen en er vervolgens goed aan te verdienen. Het gros neemt het niet zo nauw met aan wie ze het verkopen, dus ook minderjarigen en mensen met een eetprobleem, zowel met als zonder overgewicht, komen aan dit product. Grote kans dat er bij Ozempic-gebruikers zonder overgewicht een eetprobleem speelt. Want waarom wil je minder eten en afvallen met behulp van medicatie als je geen overgewicht hebt?
Daarbovenop ervaren de mensen met overgewicht die ik sprak op mijn werkplek Novarum, centrum voor eetstoornissen, nu meer druk om af te vallen door afslankmiddelen als Ozempic. Zo lijkt de gedachte: ‘Je hoeft niet meer dik te zijn, want je hebt nu deze medicatie. ‘Het is dus je eigen schuld wanneer je nog dik bent.’
Kijktip: BOOS: ‘De illegale handel in Ozempic’. (BNNVARA, 2024)
Voor- en na-foto’s bij afvallen: inspirerend of schadelijk?
Irene Moors, een hele leuke vrouw denk ik, postte op Instagram een bericht dat ze in een jaar tijd veel was afgevallen met hulp van een strak eetplan en meer bewegen, zonder hulp van Ozempic, pillen, et cetera. De reden waarom zij dat traject inging, waren de overgangsklachten waar ze last van had. Ze had de Insta-post geplaatst naar aanleiding van de vragen die ze op zich afgevuurd had gekregen over haar gewichtsverlies. De Insta-post bestond uit een voor- en na-foto, die ze afsloot met: ‘Succes iedereen die van die vervelende kilo’s af wil. KNOP OM!’
‘Healthyageing Claudia’ reageert in the comments: ‘Top dat je het deelt en hoop zo dat je hiermee heel veel mensen kan inspireren en laten zien dat het kan en werkt.’
Een andere Claudia, de ons welbekende Claudia de Breij, zegt: ‘Wat stoer! En met elk gewicht ben je een beauty, ja vind ik gewoon mag ook wel eens gezegd verdorie.’
Ja en ik vind, verdorie, dat je dat mooi zegt Claudia de Breij. Ik zou verder willen zeggen: ‘Je lijkt me een hele leuke vrouw Irene. Ik geniet van je programma’s. En op de rest zeg ik met alle liefde: Lekker boeiend.’
‘De knop omzetten’ en ‘laten zien dat het kan’ hebben vaak de ondertoon in Insta-posts als deze. Soms vergeten we echter hoe verschillend we zijn en dat niet voor iedereen ‘de knop om, wilskracht en volhouden’ de toverwoorden zijn. Irene zal met haar bericht zeker niet bedoeld hebben om andere mensen te triggeren die gevoelig zijn voor informatie over afvallen. Toch kan het bij mensen al bestaande onzekerheid en eetproblemen aanwakkeren doordat het ze verleidt weer een nieuw dieet te beginnen of zich hopeloos te voelen omdat het een ander blijkbaar wel lukt om af te vallen. Overgewicht wordt veroorzaakt en in stand gehouden door een combinatie van vele factoren. Het is niet simpelweg minder eten en meer bewegen voor iedereen.
Tip: zie ook de website: Checkoorzakenovergewicht.nl.
Complimenten over afvallen kunnen dus tricky en triggerend zijn voor mensen die erg onzeker over zichzelf en hun uiterlijk zijn of gevoelig zijn voor eetproblemen. Zoveel volwassenen met eetproblemen die ik spreek op mijn werk werden in eerste instantie gecomplimenteerd met het afvallen. De gewichtsafname kan echter schadelijke mechanismen in werking stellen die moeilijk te stoppen zijn. De start of verergering van een eetprobleem hangt in veel gevallen dan ook samen met gewichtsverlies. En wat als een persoon weer wat aankomt volgend jaar, omdat een strak eet- en beweegplan op lange termijn misschien lastig vol te houden is, zijn we dan allemaal stil?
Een overmatige focus op uiterlijk. Maar hoe gaat het eigenlijk met ons innerlijk?
Veel mensen ervaren de maatschappelijke druk om ‘iets te doen’ aan een lichaam dat in hun ogen niet voldoet aan het heersende schoonheidsideaal. Dit blijkt alleen al uit de steeds grotere variatie in cosmetische behandelingen en het toenemende gebruik hiervan. Juist in deze tijd waarin steeds meer mensen worstelen met eenzaamheid en mentale problemen.
Hoe meer onzekerheid en eenzaamheid mensen ervaren, hoe ontvankelijker ze kunnen zijn voor middelen die pretenderen een zekerder gevoel te geven over zichzelf. Die onzekerheid proberen mensen te maskeren met gedachten als: ‘Maar ik ben in ieder geval slank’, ‘Maar ze zullen me in ieder geval niet met een patatje op straat zien lopen’ of ‘Ik heb in ieder geval wel volle lippen en minder rimpels dan andere vrouwen van mijn leeftijd’. Toch kan uiterlijk en controle houden over eten nooit helemaal de innerlijke worstelingen en onzekerheid wegnemen. De oplossing wordt hiermee namelijk aan de buitenkant gezocht en niet aan de binnenkant, waar de overtuiging ‘niet goed genoeg’ de ondertiteling van hun gedrag lijkt te zijn. Ik zeg niet dat dit voor iedereen geldt, zeker niet. Als dit niet bij jou speelt, voel je vooral niet aangesproken. Maar wees je ervan bewust dat dit voor andere mensen wel een enorme trigger kan zijn en hun worsteling uiteindelijk kan vergroten.
Overgewicht gaat over meer dan eten alleen
Ik spreek via mijn werk ouders met eetproblemen waarbij dit ‘niet-goed-genoeg-mantra’ hun leven beheerst. Je niet goed genoeg voelen staat los van het gewicht. Het gaat in essentie niet om het getal op de weegschaal, maar om hoe zij hun gewicht beleven. Eetproblemen komen bij mensen met alle gewichten voor. Dus ook bij mensen met ‘een perfect figuurtje’, mensen met een gezond gewicht, mensen met ondergewicht en met obesitas.
Een groot deel van de ouders met obesitas die ik tegenkom op mijn werk, zijn in hun jeugd gepest met hun omvang, uitgescholden en buitengesloten. Soms ook in hun volwassen leven hebben zij nog te maken met discriminatie en uitsluiting. Ja, er wordt ook veel gegeten of weinig bewogen door een deel van deze groep mensen. Maar dat is niet het hele verhaal.
Niet iedereen met obesitas heeft een eetprobleem. Maar een deel dus wel. Schattingen zijn dat minimaal 30% last heeft van een eetstoornis. Deze diagnose wordt vaak gemist omdat de maatschappij, waaronder medici en zorgverleners, toch vaak eerst denkt: ‘Oh, deze persoon is dik, dus die moet afvallen’. Er wordt lang niet altijd gevraagd naar psychische klachten zoals bijvoorbeeld een depressie of hoe iemand in diens vel zit en waar die mee worstelt. Men kijkt niet altijd verder dan het overgewicht zelf. Ook vraagt niet iedere zorgverlener naar de relatie met eten en het lichaam.
Veel mensen met overgewicht hebben alle diëten ter wereld al weleens gevolgd. Kortdurend afvallen kan eigenlijk iedereen. Blijvend afvallen is echter een ander verhaal. Er kunnen namelijk lichamelijke processen optreden die gewichtsverlies steeds moeilijker maken, ook al eet je minder en beweeg je meer. Totdat je helemaal niet meer afvalt. Dan is het lichaam gebaat bij een stabiel, regelmatig en volwaardig eetpatroon, dat echt voldoende energie biedt en waardoor eetbuien sterk verminderen. Dit komt ten goede aan de algehele gezondheid, ook al heb je een hoger BMI. Want juist grote en herhaaldelijke gewichtsschommelingen door afwisselend weinig eten en overeten zijn heel belastend voor het lichaam.
Wat is de invloed van mediaberichten over gezondheidsclaims, afvallen en gewichtsverlagende medicatie op ouders die last hebben van eetproblemen?
De ouders met een eetprobleem die ik heb gevraagd wat het effect van mediaberichten over gezondheid en afvallen op hen is, geven aan dat het problematische eetgedrag verergert. Het piekeren neemt toe, zoals het zorgen maken over het uiterlijk en het eetpatroon van henzelf én hun kind. Zo neemt bijvoorbeeld hun angst om koolhydraten te eten toe en ook om dit aan hun kinderen te geven. Dit is echt zorgelijk.
Berichten die de obsessie en drang tot controle over het lichaamsgewicht voeden, zijn dan riskant. De persoon met eetproblemen raakt door het liken en/of reageren op dit soort berichten steeds meer in de ongezonde berichtgeving verstrikt door de daarop ingestelde algoritmes. In sommige berichten worden ouders zelfs beschuldigd wanneer zij hun kinderen een koekje geven of een boterham met zoet beleg. Dat lijkt mij zeer onwenselijk. Alsof een koekje of zoet beleg een kind ongezond zou maken.
Steeds vaker krijgen kinderopvangcentra instructies van ouders over maximale hoeveelheden van eten en over wat hun kinderen wel en niet op brood mogen. Je kan bijna de fluisterende influencer-stemmen op de achtergrond horen. Te strenge en inflexibele eetregels voor kinderen kunnen ook als een boemerang terugkomen. Wanneer ouders te veel willen controleren hoeveel een kind eet, er weinig variatie wordt aangeboden en er veel spanning om voedsel en de voedingsmomenten heen hangt, kan dit het moeilijk maken voor een kind om een ontspannen relatie met voeding en het lichaam te ontwikkelen. Er is nauwelijks autonomie en ruimte om het eigen honger- en verzadigingsgevoel te leren reguleren.
Hoe kan je herkennen dat iemand doorslaat in de omgang met eten en uiterlijk bij zichzelf en/of het kind?
Ouders kunnen heel ongezond bezig zijn met ‘gezond’ zijn. Dit kan je opmerken aan hun eigen omgang met eten en bewegen:
- Te beperkt eten;
- Veel letten op het uiterlijk;
- veel regels hebben over eten en/of bewegen;
- veel tijd met eten bezig zijn;
- veel informatie opzoeken over eten en diëten;
- inflexibel zijn rondom eten;
- perfectionistisch met eten omgaan en;
- ‘gezond’ eten en bewegen koppelen aan sterk zijn, controle, kracht en presteren.
Wanneer iemand niet de eigen starre regels kan volgen, ervaart diegene spanning en frustratie en probeert dan via andere wegen controle terugwinnen. Bijvoorbeeld, iemand kan door een blessure niet zoveel sporten als diegene wil en gaat dan minder eten om de spanning over het gewicht te verminderen. Of iemand besteedt veel geld en tijd aan het zoeken naar de meest ‘gezonde’, ‘pure’ of biologische voeding en ontleent daar een gevoel van controle en identiteit aan. Controle houden en het overstijgen van het lichamelijke driften getuigt naar hun idee van kracht en sterk zijn. ‘Ongezond’ eten wordt gezien als zwakte.
Het doorslaan met ‘gezond’ bezig zijn ten aanzien van de kinderen kan je opmerken aan het volgende:
Ouders met eetproblemen kunnen hun spanning rond eten onbewust overdragen op hun kind. Bijvoorbeeld door veel te praten over ‘gezond’ en ‘ongezond’ eten, voeding te verbieden, angstig te reageren op traktaties, of streng te letten op het eetgedrag, gewicht en beweging van het kind.
Een dunne lijn tussen gezond en ongezond eten?
Is het echt zo’n dunne lijn tussen gezond en ongezond eten? Tussen al je eetkeuzes heel bewust afwegen of je helemaal laten gaan? Of is er ook een middenweg? Ja, die is er zeker. Het leven is een grote middenweg en daar is het veel fijner en vrijer manoeuvreren dan aan beide uitersten.
Hoe voorkom je als ouder met een eetprobleem dat je je laat meeslepen door alle informatie die over ons wordt uitgestort over eten en uiterlijk?
Stel jezelf de volgende vragen:
- Is er een verdienmodel van toepassing bij degene die dit bericht plaatst?
- Wordt er op een zwart-wit manier naar voeding gekeken?
- Is het advies realistisch en haalbaar in mijn leven?
- Is dit waar ik mijn aandacht en energie aan wil geven?
- Is het ontspannen en los of triggert het mij juist obsessief met eten en uiterlijk bezig te zijn?
- Wat is de juiste weg voor mij om meer ontspannen en vriendelijk voor mijzelf en mijn lichaam te zijn?
- Stel jezelf de vraag: ‘Hoe zou een Italiaanse oma met dit voedingsadvies omgaan?’
Plan je eetmomenten in
Heb je eetbuien, dan is je prioriteit: bouw een dijk met geplande eetmomenten. Eet om de 2,5 à 3 uur op een dag. Start hiermee binnen een uur na opstaan en blijf dit doen totdat je gaat slapen. Eet op eetmomenten voeding die voldoende energie levert en je ook een gevulde maag geeft, zodat je de komende 3 uur weer vooruit kan. Als je dat niet durft omdat je dan misschien iets aankomt, kan dit betekenen dat je je gewicht te veel controleert met je hoofd en jouw wil. Laat je het gewicht niet toe waarop jouw lichaam zich zou stabiliseren bij een gebalanseerd eet- en beweegpatroon? Kijk dan ook naar onderliggende oorzaken van jouw omgang met eten en je lichaamsgewicht. Ga niet voor de illusie van een quick fix. Dit houd je juist gevangen in een ongezonde relatie.
Leer ontspannen om te gaan met eten
Plan af en toe iets lekkers te eten in. Het is normaal, het mag. Bijvoorbeeld samen met iemand anders als je het lastig vindt. Je mag van lekkers genieten. Het is geen ‘cheat’, geen bedrog, geen zonde. Niemand houdt strenge eetregels oneindig vol. Dat is gedoemd te mislukken, vroeg of laat. In veel gevallen komen er uiteindelijk eetbuien wanneer iemand zichzelf chronisch ondervoedt of ontstaan er lichamelijke tekorten met alle gevolgen van dien op psychologisch, lichamelijk en sociaal gebied.
Ik pleit voor minder regels, geen geboden en verboden. En meer aandacht hebben voor hoe te eten, hoe om te gaan met eten binnen je gezin en heel belangrijk: hoe ontspanning te creëren.
Kom je ervoor uit dat je mogelijk een eetprobleem hebt?
Praat je over je onzekerheden op het gebied van eten en lijf met anderen? Zo nee, zoek iemand om erover te praten, zoals laagdrempelig bij inloophuizen voor mensen met eetproblemen of kijk naar eetlijsten op de website van Proud2beme als je graag een voorbeeld zou willen van wat je kan eten.
Voor de omgeving
Vraag naar hoe het echt met iemand gaat en luister. Vraag naar onzekerheden en worstelingen. Luister. Oordeel niet. Ga niet in discussie over eetregels. Verwijs naar mensen/instanties die kennis hebben van eetproblemen. Help voldoende rust en ontspanning te creëren thuis en vergeet je humor niet.
Voor media en de maatschappij
Geef geen complimenten over afvallen! Geef complimenten over iemands eigenschappen en niet over gewicht. Want misschien heeft iemand een ernstige ziekte, is die in de rouw, heeft die een eetstoornis of eet die te weinig en ligt een terugslag op de loer waarbij al het verloren gewicht plus rente er weer bij komt (het bekende jojo+ effect).
Geef geen complimenten over iemands ‘mooie figuurtje’. Je weet niet wat voor eetstoornis-gedrag iemand daarvoor inzet. Complimenten over dun zijn en afvallen wakkeren eetproblemen aan, zeker in de fase dat die in ontwikkeling is.
Ook na een bevalling complimenten geven dat iemand weer een ‘slank figuurtje’ heeft is tricky. Moeders hebben juist een buffer nodig. Bevallen kost bergen energie, een baby kost bergen energie, 24 uur per dag in dienst zijn van je kind kost bergen energie, met als bonus: een slaapgebrek. Totdat onze kinderen helemaal voor zichzelf kunnen zorgen, hebben we als ouders een topjob en daarvoor kunnen we wel een buffertje gebruiken. Laten we vooral vragen hoe het echt gaat. En hulp bieden om spanning en druk om het allemaal perfect te doen en er ook nog perfect uit te zien bij ouders te verminderen.
Lees meer in Mama, waarom eet jij niet mee?
Weten dat je niet de enige bent, het delen van ervaringen met lotgenoten en zelfvertrouwen opdoen zijn essentiële en helpende ingrediënten in het leven met een eetprobleem. Mensen, gezinnen en eetproblemen kunnen enorm van elkaar verschillen. Dit boek biedt geen standaard handleiding. Bekijk wat jou aanspreekt als aanstaande of doorgewinterde ouder en wat jou helpt een stukje regie terug te pakken door hoe je omgaat met je eetprobleem. Ook voor gezinsleden, naasten en hulpverleners biedt dit boek nuttige informatie die bijdraagt aan meer herkenning, begrip en passende zorg. Door samen te werken kunnen we spanningen binnen gezinnen helpen verlagen, een gezonde ontwikkeling van kinderen mogelijk maken en groeiruimte voor ieder gezinslid creëren.
Op zoek naar hulp? Bekijk het huidige zorgaanbod en bezoek de websites van verschillende instellingen en hulpinstanties op Boom.nl.
