Maandagblues, je bent niet vooruit te branden – intrinsieke motivatie lijkt soms een utopisch ideaal. De droom van: als je doet wat je leuk vindt, hoef je nooit meer te werken. Of het nu gaat om onze eigen motivatie of die van anderen: we streven vaak de extremen na. Maar motivatie is veel complexer en interessanter! En met die kennis kun je je voordeel doen. In deze columns praat psycholoog Matthijs Steeneveld je bij.
Wat is er nodig voor beweging?
Hoe krijg je iemand zover om iets te doen? Misschien wil je dat je kind vaker helpt in het huishouden, je cliënt haar huiswerk maakt of dat jijzelf vaker gaat sporten. Dat lijkt simpel: zet er een beloning of straf tegenover. Tot op zekere hoogte werkt dat, maar het geeft vaak een ongemakkelijk gevoel. Geen zakgeld als je je kamer niet opruimt? Je favoriete serie alleen kijken na de sportschool? Waarom kun je niet gewoon iets doen omdat je het wilt?
Intrinsieke en extrinsieke motivatie: het is niet zwart-wit
Motivatie is veel meer dan alleen extrinsiek (straffen en belonen) of intrinsiek (wat je zelf wilt). Deci & Ryan zetten motivatie in een continuüm. De ene kant is meer extrinsiek gemotiveerd, de andere kant meer en meer intrinsiek. Als iemand je een bepaalde beloning belooft als jij iets doet, dan is dat externe motivatie. Carrots and sticks. En hier hebben we echt geen ander voor nodig! We kunnen dit ook heel goed voor onszelf doen: onze innerlijke criticus straft ons als we niet ‘het juiste’ doen. We hebben de extrinsieke motivatie naar binnen gehaald, maar het is nog steeds extrinsiek; we doen het voor een straf of beloning.
Deze twee vormen van extrinsieke motivatie werken op korte termijn wel, maar zijn vaak niet effectief op de lange termijn. Zoals de puber die haar kamer alleen opruimt als je af en toe controleert.
Doe wat je leuk vindt!
Intrinsieke motivatie werkt beter op de lange termijn. Je doet het immers voor jezelf, omdat je het wilt en niet omdat het moet. Echt intrinsieke motivatie is alleen vrij bijzonder: dat is als we iets doen omdat we die activiteit écht leuk vinden. Gelukkig is er nog een vorm van motivatie die behoorlijk intrinsiek is: je doet iets omdat het bij je past en omdat je het belangrijk vindt. De activiteit op zich vind je niet per se leuk, maar wel waardevol. Ik sport graag omdat ik gezond en fit wil zijn en het bij mijn (zelf)beeld past. Er zit dus een doel achter, maar dat doel is voor jou intrinsiek de moeite waard.
Vind duurzame motivatie
Je kunt duurzame motivatie aanboren door te vragen wat iemand belangrijk vindt en dat te verbinden aan gedrag. Vraag bijvoorbeeld eerst naar iemands doelen. Wat wil je bereiken? En vraag vervolgens wat je daarvoor moet doen. Wat helpt jou om fit en gezond te blijven? Wat helpt je om beter met stress om te gaan? Wat helpt je om je lekker te voelen in je eigen kamer? Geef iemand de ruimte om zélf te kiezen hoe die dat wil aanpakken – autonomie dus.
Het antwoord kan natuurlijk ook zijn dat je niet gemotiveerd bent. Ook de invloed van je omgeving is belangrijk. In volgende columns lees je daarover meer.
Maandagblues, je bent niet vooruit te branden – intrinsieke motivatie lijkt soms een utopisch ideaal. De droom van: als je doet wat je leuk vindt, hoef je nooit meer te werken. Of het nu gaat om onze eigen motivatie of die van anderen: we streven vaak de extremen na. Maar motivatie is veel complexer en interessanter! En met die kennis kun je je voordeel doen. In deze columns praat psycholoog Matthijs Steeneveld je bij.
