Spiegelingen van zelfbeeld

Workshopronde: Therapeutische interventies voor verbetering van het zelfbeeld

Let op: online deelnemers volgen automatisch workshop 3, aangezien de andere workshops alleen geschikt zijn voor deelname op locatie.

Workshop 1 – Cognitief gedragstherapeutische behandeling van een negatief zelfbeeld
Manja de Neef

Een negatief zelfbeeld maakt kwetsbaar en vergroot de kans op het ontwikkelen van allerlei vormen van psychopathologie, die op hun beurt het zelfbeeld ondermijnen. Een vicieuze cirkel is het gevolg. Een negatief zelfbeeld bepaalt de waarneming en informatieverwerking: er is sprake van een hardnekkige negatieve bias. Wat past bij het negatieve zelfbeeld komt gemakkelijk door en is snel uit het geheugen op te halen. Positieve informatie dringt nauwelijks door en er wordt dus maar weinig positieve informatie opgeslagen in het geheugen. Interventies die gericht zijn op het uitdagen en tegenspreken van een negatief zelfschema lijken minder vruchtbaar. Men kan de behandeling beter richten op het opbouwen of versterken van een concurrerend positief zelfbeeld dat op den duur het negatieve kan overschaduwen. Het opbouwen van een positief zelfbeeld vraagt van de cliënt een nieuwe vaardigheid. Hij moet zich een positieve bias eigen maken waardoor positieve informatie wél in het geheugen kan worden opgeslagen. De cliënt leert stapje voor stapje positieve informatie op te merken, door te laten dringen, er bij stil te blijven staan en ermee voor de dag te komen. Ook leert hij zichzelf te complimenteren in plaats van af te kraken. Omdat positieve informatie die hij op het spoor komt niet past bij zijn negatieve zelfbeeld treedt cognitieve dissonantie op. De spanning die dat oplevert probeert de cliënt te verminderen door de positieve informatie te bagatelliseren, terzijde te schuiven of zo te vervormen dat het toch weer negatief wordt en als passend wordt ervaren. Als therapeut bied je hem een exposureprogramma aan: in steeds andere en steeds moeilijker situaties stelt de cliënt zich bloot aan positieve informatie over zichzelf, zonder toe te geven aan zijn gebruikelijke veiligheidsgedrag. Met als effect een steviger zelfbeeld, een betere stemming en toegenomen weerbaarheid en welbevinden.

Workshop 2 – Competitive Memory Training (COMET) voor lage zelfwaardering
Kees Korrelboom

COMET is een specifieke interventie voor het behandelen van zelfbeeldproblematiek. De effectiviteit ervan is inmiddels bij verschillende patiëntenpopulaties en in meerdere onderzoeken aangetoond.
Uitgangspunt is het model van de zogenoemde geheugen retrieval competitie. Concepten hebben meerdere betekenissen die zijn opgeslagen in het geheugen. Een aantal van die betekenissen heeft evaluatieve connotaties in termen van ‘positief’ en ‘negatief’. Activering van een van de opgeslagen betekenissen vindt plaats wanneer de omstandigheden daarom vragen. Tussen de verschillende betekenissen ontstaat dan een soort ‘strijd’ om te worden geactiveerd.
Zo’n geheugen retrieval competitie bestaat er ook met betrekking tot het zelfconcept. Ook dat kent zowel positieve als negatieve zelfopvattingen. Wanneer eenmaal een bepaald aspect van het zelfconcept de competitie heeft gewonnen en is geactiveerd, bepaalt dit in belangrijke mate het doen, laten en ervaren van de betrokkene op dat moment.
COMET is erop gericht om de activeerbaarheid van positieve zelfopvattingen competitiever te maken zodat zij de strijd om activering vaker zullen winnen.
In deze korte workshop wordt de COMET-procedure in praktische zin toegelicht en getoond: bij wie doe je het en hoe doe je het? Ook is er  ruimte voor deelnemers om zelf vragen en kwesties aan de orde te stellen.

Workshop 3 – Zelfbeeld: wat te doen in de opvoeding?
Drs. Marije Kuin

Geschikt voor deelname op locatie en online

In deze workshop wordt stilgestaan bij de factoren die vanuit de vroege kindertijd tot jonge adolescentie bijdragen aan een positief/negatief zelfbeeld. Er wordt middels videomateriaal en opdrachten besproken hoe een omgeving kan bijdragen aan een positiever zelfbeeld, zodat deelnemers dit kunnen uitdragen binnen hun werkveld aan belangrijke betrokkenen. Na afloop zullen deelnemers zich bewuster zijn van hun eigen manier van feedback geven aan cliënten, ouders/verzorgers en wellicht hun eigen (klein)kinderen.