Empathie als klinische vaardigheid

Empathie als klinische vaardigheid: het evenwicht tussen te veel en te weinig empathische interventies
Em.prof.dr. Frans Schalkwijk

Empathie in gestructureerde behandelingen
Peter Daansen

In de cognitieve gedragstherapeutische literatuur kun je vaak lezen dat de juiste toepassing van de technieken in belangrijke mate de therapie-uitkomst bepalen. Aan de functie van empathie wordt nagenoeg geen aandacht geschonken. Dit is een belangrijke omissie. Ook in primair interventie-gefocuste therapeutische stromingen zoals de cognitieve gedragstherapie is de therapeutische relatie van eminent belang. Empathie is een van de factoren die daaraan kunnen bijdragen. In deze presentatie wordt ingegaan op welke functie empathie in gestructureerde behandelingen kan hebben en hoe er psychotherapeutisch gebruik van kan worden gemaakt.

Ik “hoor” daar niet. Over de grenzen van empathie
Marc Hamburger

Wanneer we een ander beter willen leren kennen, hebben we onze empathie nodig om ons in hem te verplaatsen. Maar deze empathie kan stagneren als we in aanraking komen met onverteerde pijn, onverwerkt trauma en angstaanjagende desillusie, in de ander én in onszelf. In deze lezing werp ik een licht op de klinische momenten waarbij de empathie tekortschiet. Wanneer we deze momenten onderkennen, dan kunnen we ernaar handelen en contactbreuk herstellen.

Te empathisch, kan dat? Over te veel empathie in de therapeutische relatie
Drs. Maria Gorlee

Voor een goed verloop van de behandeling is een empathische therapeut essentieel. Toch kan er sprake zijn van te veel empathie, bijvoorbeeld wanneer empathisch begrepen worden door de therapeut de patiënt te veel beangstigt. Soms kan de therapeut ook te veel meegaan met de beleving van de patiënt. In andere gevallen kan het empathisch gedrag van de therapeut verwijzen naar het vermijden van conflicten in de therapeutische relatie.

Waarom kan ik me niet (meer) inleven? Over empathie, pseudo-empathie en empathiemoeheid
Marc Hebbrecht

Vanuit de eigen ervaring als supervisor zal door Marc Hebbrecht worden ingegaan op enkele moeilijkheden op het vlak van empathie in de psychotherapeutische praktijk. Dit kan te maken hebben met de voorgeschiedenis van de therapeut, tegenoverdrachtsproblemen, desillusies, of projectieve identificatie. Er wordt onderzocht waarom empathiemoeheid optreedt in therapeutische relaties. Hoe begrijpen we dat sommige hulpverleners geïnteresseerd zijn in de patiënt maar niet in zichzelf? Bestaat er een teveel aan empathie? Zijn er omstandigheden dat men zich het best niet kan inleven? Is empathie soms schadelijk? En waarom treedt empathiemoeheid op?

De kracht van empathische validatie vanuit een mentaliserend perspectief
Dr. Maaike Smits

In het mentaliserend gedachtengoed staat het belang van ‘de mind in mind hebben’ centraal. De cliënt wordt daarbij in staat gesteld diens eigen mind te overdenken, voelen, en ervaren, en in verbinding te gaan met anderen. Dit wordt onder meer gefaciliteerd door de therapeut die de cliënt in mind heeft, in staat is in diens schoenen te gaan staan, en van daaruit diens beleving te valideren. Empathische validatie wordt in het mentaliserend gedachtengoed als krachtige therapeutische interventie verondersteld die veelal het antwoord vormt op hoe je als behandelaar je cliënt kunt ontmoeten in de gezamenlijke zoektocht van het therapeutisch proces, ook als deze cliënt moeilijk te bereiken is. Maar, hoe noodzakelijk ook: empathisch valideren is niet eenvoudig. Tijdens deze presentatie staan we stil bij hoe het mentaliserend gedachtengoed ons houvast kan bieden om deze complexiteiten te begrijpen, en bij de noodzaak om ons als therapeuten bewust te zijn van (en te laten verrassen door) de kracht van empathische validatie.

Vertaalslag naar de praktijk
Em.prof.dr. Frans Schalkwijk